Izabella a Maria Antonina

Dwie niezwykłe damy, królowa i księżniczka, młodość i doświadczenie, piękno i inteligencja. Francuzka i Polka na tle epoki, w której królowały kobiety. W XVIII wieku […] kobiety robią to, co im się podoba i bywają gdzie tylko zechcą. Ich rozkazy wypełniane są wszędzie.

Pierwsza z nich to królowa Francji Maria Antonina (1755-1793), druga Księżna Izabella z Czartoryskich Lubomirska (1736-1816). Tę wyjątkową pozycję kobiety zawdzięczały czasom Ludwika XIV. To jego zainteresowanie płcią piękną wyniosło je na wyżyny, wystarczyło podobać się kobietom, gdyż one kierowały opinią publiczną. Wszystkie obdarzone są wybitną inteligencją, niektóre z nich mają bogaty umysł, wielki czar i zdrowy chłopski rozum.

Obie należały do najciekawszych osobowości XVIII wieku. Poznały się w Paryżu, prawdopodobnie podczas jednej z wielu wspaniałych uroczystości, jakie w tym czasie urządzano w Wersalu. Księżna podróżując po Europie, rozwija swoje kolekcjonerskie i muzyczne zainteresowania, poprzez zakupy u najlepszych antykwariuszy, malarzy i ebenistów oraz uczestnicząc w licznych koncertach i operach. Większość czasu spędza w Paryżu, zaś w dawnej królewskiej siedzibie Palais Royal kupuje na stałe apartament. 

W centrum ówczesnej stolicy świata powstają coraz modniejsze prywatne teatry komediowe.  Teatr amatorski prowadzi sama królowa w swoim ukochanym Petit Trianon, gdzie aktorów traktuje po przyjacielsku. 

I Izabella, podążając za modą po powrocie do Łańcuta, w specjalnie wzniesionym w tym celu budynku, na scenie zamkowego teatru, grywa wraz z rodziną i licznymi gośćmi odwiedzającymi jej pałac.

Kontrowersyjna królowa, ścięta w czasie Wielkiej Rewolucji Francuskiej na gilotynie, już za życia obrosła legendą. By uciec od ciężkiej i dusznej atmosfery Wersalu, królowa w latach 1782 i 1783 w ogrodach Petit Trianon poleciła wybudować pasterską wioskę, czyli Rameau i zgodnie z nurtem sentymentalnym, starała się prowadzić pokazowe wiejskie życie z dziećmi i najbliższą służbą.  Młyn, gołębnik, mleczarnia i dom królowej, łącznie dwanaście budynków, z których do dzisiaj istnieje dziesięć.

Ideą sielskiego życia była również zafascynowana Księżna, która w swym warszawskim Mokotowie ("Mon Coteau", moje wzgórze) już w latach 1776-1779 założyła chatki rybackie, pasieki, gołębniki, szałasy, wiejskie chaty z trzciny. Było to jedno z pierwszych tego typu przedsięwzięć w Europie. 

Obie damy łączyła również przyjaźń z najsłynniejszą malarką epoki Élisabeth Vigée-Lebrun (1755-1842), portretującą koronowane głowy i europejską arystokrację, która stworzyła najpiękniejsze portrety królowej oraz księżnej. 

Élisabeth Vigée-Lebrun, Portret Izabella z Czartoryskich Lubomirska, kopia z 1875 
zbiory MZŁ

Po wybuchu rewolucji Izabella Lubomirska na zawsze opuściła Francję i zamieszkała w Wiedniu w pałacu przy Mölkarbastei, a latem przenosiła się, razem ze swym dworem do Łańcuta, gdzie przyjmowała licznych gości i emigrantów.

Zgodnie z tradycją, materialną pamiątką przyjaźni tych dwóch niezwykłych kobiet, jest przechowywany w zbiorach łańcuckiego Zamku ręcznie malowany porcelanowy bidet. Do 1944 znajdowały się w Łańcucie portrety Ludwika XVI i dwa Marii Antoniny, jeden z królową w połogu, drugi z królową w stroju więziennym.

cytaty za M.Boehn. Rokoko, Warszawa

BL,EKŁ,MJT
wszelkie prawa zastrzeżone