Homer, Rembrandt i Łańcut

Przechadzając się po Galerii Rzeźb w łańcuckim Muzeum, odnaleźć można charakterystyczne głowy i popiersia. 

Dwie z nich przedstawiają niemal identycznych starców. Mężczyźni mają poważne rysy, głębokie zmarszczki, a pustymi, głęboko osadzonymi oczami jakby wpatrują się przed siebie. Nad czołem wyraźnie zaznaczona łysina. Twarz okalają bujne po bokach włosy i pukle brody. Każdy z loków jest niezwykle dokładnie opracowany dając głęboki światłocień. Na czole widoczna wąska opaska. Całość o niezwykle malarskim charakterze.

Są to popiersia Homera, starożytnego wędrownego poety. Według różnych przekazów miał być osobą niewidomą. W zamkowej kolekcji obecnie jest trzy takie popiersia. Dwa z nich (wykonane w białym marmurze) znajdziemy w Galerii Rzeźb, zaś trzecie, najmniejsze w zamkowej Bibliotece (gipsowy odlew). 

Giuseppe Pisani, Homer, biały marmur, MZŁ, Galeria Rzeźb, źródło www.wmuzeach.pl
 

Gipsowy odlew z zamkowej Biblioteki oraz głowa Homera z Galerii to kopia marmurowej rzeźby, która znajduje się w Museo Nationale w Neapolu. Jest to rzymska kopia rzeźby greckiej z II wieku p.n.e. 

Łańcucki marmur wykonał w 1805 roku w Wiedniu Giuseppe Pisani (1757-1839), włoski rzeźbiarz. Gipsowy odlew pochodzi z 4 ćw. XVIII wieku.

Wizerunki Homera należały już w starożytności do częstych popiersi. Choć nie znamy jego rzeczywistego wizerunku, w Grecji powstały cztery typy jego twarzy, choć nie wszystkie przedstawiały go jako niewidomego starca. Starożytni Grecy uważali Homera za "klasyka" nawiązując do swojego uznania i umiłowania przeszłości, a jednocześnie prac naukowych. Uważano go niemal za boga, a nawet wznoszono dla niego świątynie.    

Co ma zatem wspólnego Rembrandt z naszymi popiersiami? To proste. On także posiadał popiersie Homera w swojej pracowni. Także dziś w jego domu- muzeum (Museum het Rembrandthuis) w Amsterdamie, można takie popiersie zobaczyć, gdyż wnętrza z czasów malarza skrupulatnie odtworzono.

Widać był to dla niego ważny obiekt, gdyż uwiecznił go na jednej ze swych prac: "Arystoteles z popiersiem Homera". 

Rembrandt van Rijn, Arystoteles z popiersiem Homera, MET, źródło: Domena Publiczna

Jest to olej na płótnie o wymiarach 143,5 x 136,5 cm. Obraz namalowany w 1653 roku znajdował się do 1810 roku w rodzinnej kolekcji.

"Arystoteles z popiersiem Homera" był wielokrotnie wystawiany na aukcjach i dopiero w 1961 roku trafił do Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku za kwotę trzech milionów dolarów.

	Popadający w biedę i zapomnienie Rembrandt otrzymał w 1653 roku zamówienie od włoskiego mecenasa sztuki Antonia Ruffo z Messyny. Zamówienie złożył prawnik Giacomo di Battista u marszanda Corlnelisa Gijsbrechtsza. Obraz miał ukazywać Arystotelesa. Zakupiony został za 500 guldenów. W 1663, również dla Ruffo, van Rijn stworzył obraz "Homer", dziś w Hadze w Mauritshuis. Inspiracją dla obydwóch obrazów było popiersie Homera. Rembrandt van Rijn, Homer, Royal Picture Gallery Mauritshuis, Haga, Domena Publiczna
	MJT