O miłości i racji stanu

Za nami noc świętojańska, dawne święto miłości i zakochanych, z tej okazji mamy dla Was romantyczną opowieść. Nie łączy się ona bezpośrednio z historią łańcuckiego Zamku, lecz warta jest przypomnienia, bo splata się z losami Rodu z którego wywodziła się ostatnia Pani na Łańcucie, Elżbieta z Radziwiłłów Potocka(1861-1950). 

           Rzecz działa się w Berlinie w latach 20. XIX wieku, Eliza (1803-1834) i Wilhelm (1797-1888) znali się od dzieciństwa. Wilhelm wywodził się z rodu Hohenzollernów, Eliza była polską księżniczką z rodu Radziwiłłów. Byli kuzynostwem, matka Elizy Dorota Ludwika była cioteczną siostrą króla Prus - Fryderyka Wilhelma III.  Kiedy spotkali się po kilku latach, na balu on nie był już miłym towarzyszem dziecięcych zabaw, lecz wysokim, przystojnym osiemnastolatkiem, a ona, choć zaledwie dwunastoletnia, stawała się śliczną panną. Trudno się dziwić, że zwróciła na siebie uwagę młodego księcia. Wspólne spacery, rozrywki, "żywe obrazy”, w których odegrali role Romea i Julii, doprowadziły do uroczystych zaręczyn młodej pary
w 1820 r. Niestety i w życiu przypadły im role szekspirowskich bohaterów. 

Para czytająca książkę
ze zbiorów Muzeum-Zamku w Łańcucie

Mimo, że oboje wywodzili się ze starych rodów książęcych, to nie byli sobie równi (zasada równego urodzenia – Ebenbürtigkeit). Eliza nie mogła zostać żoną Wilhelma. Dom Radziwiłów bezskutecznie poszukiwał rozwiązania, przygotowane zostały wywody przodków, a car Aleksander I był gotów zaadoptować Elizę. Wszystko na nic. Po sześciu latach narzeczeństwa zakochani musieli definitywnie się rozstać. Eliza nie dorównywała mu urodzeniem, a Wilhelm nie potrafił wyrzec się nadziei na objęcie tronu. Romantyczne uczucie zderzone z polityką, przegrało. Eliza nigdy nie wyszła za mąż. Zmarła na gruźlicę w wieku 31 lat. Wilhelm przeżył ją o 55 lat, podporządkował się woli ojca i wypełnił swoją powinność wobec państwa jako król Prus. 

Eliza była siostrą dziadka Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej, Fryderyka Wilhelma Radziwiłła.