W co zaleca ubierać pociechy Jędrzej Kitowicz?

Niezwykłe opisy dotyczące ubiorów dziecięcych możemy odnaleźć w polskiej literaturze XVIII wiecznej. Jędrzej Kitowicz (1728-1804) od młodości rozmiłowany w historii, obdarzony wyjątkowym zmysłem zbiera skrzętnie notatki, materiały historyczne oraz publicystyczne. Historyk samouk, wertuje słowniki oraz kroniki wiedziony instynktem i niezwykłą pamięcią wzrokową. 

W opisie Obyczajów za czasów Augusta III, dokonując analizy „obyczajności światowej” postanawia przyjrzeć się najpierw dzieciom i młodzieży szkolnej. 

Pisze „gdy dziecię poczynało stawać na nogach, uczono go chodzić , wodząc na pasach; było to sznurowanie rzemienne jakim płótnem podszyte, na kształt sznurówki kobiecej, mające z tyłu dwie taśmy długie, którymi piastunka unosiła dziecię, nogi stawiające[…]Przestrzegali także dziecięcych piersi od zimna i ostrego powietrza zasłonkami, bawełną wyścielanymi, jako też dziecię w sukienki i futra, tudzież w trzewiczki i pończoszki, a chłopców w bociki ubierali. Których ubiorów dzieci chłopskie i ubogich rodziców nie znając, przykrość powietrza w lichej sukmance a częstokroć w jednej koszulinie z gołą głową wytrzymywały.” Dzieci chłopskie i ubogie „ żadnego stroju, do lat stosownego nie miały[…] Odzież- koszulsko i jaki łachman, a po wielu miejscach napatrzeć się możno było dzieci lat dziesiątka dorastających, chłopców i dziewczyn, nagich jak pasternaki wedle pieca stojących, albo w zimie po lodzie ślizgających się.” 

Autor porusza również sposób czesania dziewczynek: „Głowa w warkocze spleciona, goła albo też w jaki kornet i bukiety ubrana”, nie zapomina też o porze zimowej „ W zimie duecik aksamitny czarny, bawełną cienko wysłany, atłasem lub kitajką czasem zieloną, najczęściej karmazynową podszyty. Na nogach pończocha niciana lub jedwabna lub wełniana- według pory czasu. Trzewik ze skórek malowany w kwiaty’. Chłopców „strojono w żupan bławatny i kontusz sukienny, który miał rękawy od ramion rozcinane, nie na ręce zadziewane, ale w tył na krzyż pod pas założone. Pas z jakiej materyi jasnej jedwabnej, na nogach pończochy białe niciane i trzewiki z skóry cielęcej czarnej. Głowa w warkocz spleciona, na głowie kapelusz, na miejscu którego zimą dawano czapki, jako też do odziania się od zimna szubki, futrem jakim lekkim podszyte, z rękawami długimi przestronnymi; i te szubki były jednakowego kroju tak dla dziewcząt jak i dla chłopców.”

sznurówka- kaftanik kobiecy do sznurowania, gorset

kornet- kobiecy strój głowy z XIII upinany kunsztownie, ówczesna forma kapelusza

duecik-kapturek kobiecy na głowę

kitajka- cienka tkanina bawełniana lub jedwabna

szubka- wierzchnie ciepłe okrycie kobiece lub męskie