Narodziny astronoma

Urodziłem się w 23 roku panowania Augusta III, to jest 1756, dnia 29 augusta, w święto ścięcia    ś-go Jana Chrzciciela ... z ojca Jędrzeja i matki Franciszki Giszczyńskich Śniadeckich, ludzi wolnych i mających dziedzictwo w domach, małym folwarczku, do ośmiu włók ziemi zawierającym i wystarczającym na życie przystojne i na edukację dzieci.*

Jan Śniadecki urodził się w Żninie w Wielkopolsce dokładnie 265 lat temu. Pierwsze lata nauki spędził w Trzemesznie i w Poznaniu, w Akademii Lubrańskiego. Studia kontynuował na Akademii Krakowskiej w latach 1772-1775, gdzie zdobył tytuł doktora i rozpoczął wykładanie algebry. Wyjechał za granicę, by pogłębiać swoje studia na uniwersytetach w Paryżu, Getyndze, Lejdzie. Słuchał wykładów z filozofii, astronomii, prawa, literatury greckiej i łacińskiej, orientalistyki, historii, filozofii, botaniki. Wieczorami pobierał prywatne lekcje z inżynierii wojskowej, a nocami rysował schematy fortec i ich umocnień. W Paryżu studiował głównie chemię i fizykę oraz matematykę.

Powrócił do Krakowa, gdzie rozpoczął wykłady z astronomii i matematyki. Był pomysłodawcą i współautorem budowy obserwatorium astronomicznego w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie. Od 1807 roku pracował na Uniwersytecie Wieleńskim, gdzie był rektorem. 

Ciekawostką jest fakt, iż to Jan Śniadecki był w Polsce pionierem nauki nazywanej przez siebie „rachunkiem losów” lub „rachunkiem na chybi – trafi”, czyli po prostu rachunkiem prawdopodobieństwa.

O związkach tego wybitnego astronoma i matematyka z Łańcutem pisaliśmy już tutaj.

Jan Śniadecki, grafika według rysunku Bonawentury Klembowskiego 

źródło: Muzeum-Zamek w Łańcucie 

Wiadomo, że nie tylko raz był w Łańcucie. Rezydencje takie jak Łańcut, Sieniawa, Łąka należące do Czartoryskich, Wielopolskich i Chłoniewskiej odwiedzał często w trakcie letnich miesięcy.

Słynął bowiem nie tylko z wybitnych zdolności naukowych, ale również z zamiłowania do przebywania wśród pięknych dam i wytwornego towarzystwa. Potrafił doskonale bawić swoimi żartami zebranych gości. Znano go z przestrzegania etykiety. Do jego ulubionych rozrywek należały polowania, na które był często zapraszany do wymienionych miejscowości. W Zamkowych zbiorach zachował się jego graficzny portret.

Swoje życie zakończył na ziemi litewskiej w majątku swej bratanicy. 

Uznawany jest za najwybitniejszego astronoma przełomu XVIII i XIX wieku. W uznaniu jego zasług nazwano planetoidę 1262 "Sniadecka" oraz krater na Księżycu o średnicy 41,13 km.

 

Krater na Księżycu "Sniadecki" 

źródło: Domena Publiczna

 *J. Śniadecki, Pisma pedagogiczne, Wrocław–Warszawa–Kraków, Ossolineum 1961, s. 3. 

 

MJT