Zrobiłem pokój, jaki sam chciałem!

Stanisław Hrabia na Wiśniczu Lubomirski,

 wojewoda i starosta generalny krakowski, zatorski,

 spiski, niepołomicki,

naczelny wódz wojsk Królestwa

 przeciwko Osmanowi cesarzowi Turków

 i Dzianumbet Gorejowi Chanowi Tatarów

 aby odpocznienie zgotować siłom swoim, staraniem o dobro publiczne, a także wojnami: inflancką,  moskiewską, pruską,
 scytyjską, turecką, wreszcie samym wiekiem steranych,

budowlę tę wzniósł i ozdobił.

Ażeby zaś pożytkowi wspólnemu mogła służyć, twierdzę dołączył.

Roku Chrystusowego 1641

 

Od południa ukazało nam się wojsko pogańskie, a w tył siebie na mile niemal dla pozoru i strachu naszego obóz swój rozciągnęło, czego najmniej się wojsko nie lękało, owszem z wielką ochotą wyszło  -zanotował w dniu rozpoczęcia bitwy chocimskiej 2 września 1621 roku Stanisław Lubomirski. 

Była to jedna z największych bitew w całej Europie – Bitwa pod Chocimiem, pomiędzy armią Rzeczpospolitej dowodzoną przez hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza oraz armią turecką pod dowództwem sułtana Osmana II.

Osobami wspierającymi polskiego dowódcę byli Stanisław Lubomirski (1583-1649) oraz królewicz Władysław Waza (1595-1648). 

23 września zmarł hetman Jan Karol Chodkiewicz, jego życzeniem było, aby dowództwo po nim przejął Lubomirski, oddając mu tym samym buławę.

"Straciwszy naszy wodza nie zaraz się strwożą,

W Bogu, w sercu, a w szabli ufność swą położą, […]

Lubomirski im świat dał, gdy w tysiącu koni

Prosto jedzie na Turki [...]”*

 Książę objął komendę i wykazał się nieprzeciętnymi umiejętnościami w dowodzeniu wojskiem koronnym. Dzięki atakowi na tyły wroga szybko doprowadził do wykrwawienia się armii tureckiej...

"Toż skoro Lubomirski swoich z pola zżenie,

I tam, gdzie jeszcze Turcy stawiają grzebienie,

Krwawe obróci orły, niech klęka, niech prosi

Osman; trudno zatrzymać, kogo strach skomosi

I Husseim, i wojsko, i one posiłki/Uciekną, dawszy na rzeź sromotne zatyłki;"*

 Już przez sześć dni pertraktowaliśmy o pokój z Turkami, ale przystać na ich warunki nie można było, pisał w Dzienniku Lubomirski. 

Wtem w nocy z 3 na 4 października, gdym nie spał, bo nieszczęścia Ojczyzny sen odegnały ode mnie, a nawet śpiąc, czuwałem, pojawiła mi się Matka Boża, bo kto by Jej nie rozpoznał po otaczającym Ją świetle ze wszystkich barw, od których noc zajaśniała mi jasnością nawet w życiu moim niewidzianą wśród dnia, i usłyszałem od Niej to jedno słowo: „Wytrwałość”.

 Znikła, a ja w zachwyceniu ukląkłem, lecz dopiero potem odzyskałem wiedzę, co mi czynić należy: podniósłszy oczy, ręce i serce w niebo, złożyłem Bogu dzięki, że mnie niegodnemu tym napomnieniem dał radę. 

I dzięki złożyłem Najświętszej Maryi... 

O! To pojawienie taką ufnością i pewnością natchnęło mnie, że na drugi dzień dałem sułtanowi odpowiedź, że jedynie zapewnienie z jego strony o dotrzymaniu dawnych umów z Polską wstrzyma mnie od dalszej wojny, do której prowadzenia mieliśmy, jak mi Bóg miły, tylko jedną już beczkę prochu w obozie.

 I tą odpowiedzią tak mu zaimponowałem, iż teraz wielki wezyr Dilaver Pasza basza słał nam łagodniejsze warunki, ale ich nie przyjąłem, obstając przy pierwszych, które podałem; a tak po trzydniowych rokowaniach, mając w pamięci święte słowo: „Wytrwałość”, przywiodłem pogan do tego, że zrobiłem pokój, jaki sam chciałem!

9 października 1621 r. podpisano rozejm, a następnie zawarto pokój. 

Bitwa okryła Lubomirskiego chwałą i oddaliła niebezpieczeństwo grożące Europie od ponad pół wieku. 

Obrona Chocimia była jednym z najlepiej dowodzonych i najważniejszych zwycięstw oręża polskiego w XVII wieku.

* Wojna Chocimska, Wacław Potocki 

BL
wszelkie prawa zastrzeżone