Lubomirscy - historia rodu

Pochodzenie rodu książąt Lubomirskich nie jest do końca jasne i oczywiste. Nad ich przeszłością zastanawiali się słynni genealodzy oraz oni sami. Jako pierwszy z nich, Jan Tadeusz Lubomirski z Małej Wsi próbował odtworzyć historię pochodzenia swoich przodków. Jednak bazując tylko na niektórych dokumentach nie można traktować poważnie jego notatek znajdujących się w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie.

            Lubomirscy pochodzą najprawdopodobniej od klanu rodu rycerskiego posługującego się herbem Drużyna, zaś później herbem Szreniawa lub Śreniawa. Według genealogów istnieją trzy miejsca skąd wywodzili się Lubomirscy. Pierwsze to okolice Proszowic nad rzekę Szreniawą (skąd pochodzić ma nazwa herbu). Drugim miejsce są okolice Limanowej. Jednak to tylko pewnego rodzaju rodowe legendy.

Zgodnie z tym co znajduje się w oficjalnych dokumentach, protoplastą rodu był Mikołaj z Boczowa (powiat bocheński), jednowioskowy szlachcic, który żył w XIV wieku. Jego wnuk Piotr był właścicielem już trzech wiosek: Boczowa, pobliskich wsi Grabie i Lubomierza. Od tej ostatniej wioski pochodzi nazwisko Lubomirski, którym zaczął się posługiwać. Rodzeństwo Piotra nie przyjęło nazwiska Lubomirski, lecz z czasem nazwisko Lasocki. Synowie Piotra zaczęli wyróżniać się spośród zwykłej szlachty. Jeden z najstarszych synów, Jakub, pełnił funkcję podstarościego krakowskiego i sędziego grodzkiego. Pozostali synowie Piotra byli dworzanami królewskimi na dworach Kazimierza Jagiellończyka, Jana Olbrachta i Aleksandra Jagiellończyka. Najmłodszy z nich Piotr II Lubomirski jako jedyny doczekał się potomstwa. Jego syn Feliks położył podwalinę pod przyszłą potęgę ekonomiczną rodu.

            Piotr II i jego syn Feliks posiadali już coraz rozleglejsze dobra w powiecie bocheńskim: Boczów, Lubomierz, Grabie, Gruszów, Łapanów, Gdów, Rybie, Wieruszyce, Zręczyce, które ze sobą wzajemnie sąsiadowały i stanowiły jednolity majątek. Feliks ożenił się bogato z Elżbietą Jawecką, która wniosła w posagu wsie pod Wieliczką.

Wnuk Feliksa, Sebastian Lubomirski (1546-1613), został królewskim żupnikiem soli wielickiej i bocheńskiej. Jako królewskiemu administratorowi przysługiwały mu prowizje ze sprzedaży soli, która była jedną z najdroższych przypraw na świecie i uważana była przez wielu jako białe złoto. Niestety, Sebastian swoje bogactwo zbił na wykorzystywaniu innych. Znany był z bezwzględności w wykorzystywaniu robotników w kopalniach soli, zaniedbywał technicznie szyby, zaoszczędzając w ten sposób na remontach. Ponadto chętnie pożyczał pieniądze innym magnatom ściągając z nich ogromne odsetki. W swoim życiu jako pierwszy przedstawiciel rodu otrzymał tytuł hrabiego od cesarza Rudolfa II. Oprócz tego wykupił starostwo spiskie, które należało do najbardziej prestiżowych i dochodowych. Ponadto posiadał tytuły: kasztelana wojnickiego, bieleckiego, małogoskiego, burgrabiego krakowskiego, starosty dobczyckiego, sądeckiego, sandomierskiego, spiskiego, tymbarskiego, lipnickiego. Był także pierwszym z rodu senatorem. Jego syn Stanisław czerpał korzyści z dorobku ojca, w przyszłości uzyskał tytuł książęcy.  ŁCh