Lubomirski

Jedną z barwniejszych i zarazem kontrowersyjnych postaci, do których należały dobra łańcuckie, był Hetman Wielki Koronny Jerzy Sebastian Lubomirski (1616-1667). „Miasto Łańcut, starą fortecę z czasów Pileckich, wsie Głuchów, Soninę, Krzemienicę, Czarną, Kołki, Żołynię, Dąbrówkę Rudną i Wolę Świętosławską” otrzymał w 1642 roku od swego ojca Stanisława Lubomirskiego. Świetnie wykształcony (uniwersytety w Lowanium i Lejdzie, europejskie podróże), był również pisarzem i tłumaczem, tolerancyjnym zarządcą który dbał o swych podwładnych.

W trakcie potopu szwedzkiego był jedynym polskim magnatem, który nie złożył przysięgi na wierność królowi szwedzkiemu. Pozostał wierny Janowi Kazimierzowi, którego chronił na swoim zamku w Lubowali oraz zorganizował narady senatorów z polskim władcą w swoim zamku w Łańcucie w dniach 18-28 stycznia 1656 roku. 

Po różnych perypetiach i zatargach z królem (od 1652 roku), nawet sama królowa Maria Ludwika planowała porwanie hetmana w 1663, doprowadzenie przed sąd i skazanie na ścięcie, co się nie udało, gdyż w porę ostrzeżono Lubomirskiego.

Należał do opozycji króla Jana Kazimierza, co zaowocowało skazaniem go w 1664 roku za zdradę stanu na infamię (czyli utratę dobrego imienia i banicję) oraz konfiskatę majątku. Jednak wojowniczy hetman nie poddał się i 29 maja 1665 roku z finansową pomocą cesarza i Brandenburgii rozpoczął rokosz, czyli zbrojne powstanie przeciw królowi i jego zapędom wzmocnienia królewskiej władzy, zwłaszcza wprowadzeniu zasady vivente rege. Wojna domowa trwała do 1666, między innymi rozegrano bitwę pod Mątwami, gdzie rokoszanie rozbili oddziały królewskie. Dopiero w lipcu 1666 ugoda w Łęgonicach zakończyła bratobójcze walki. Król wyrzekł się planów elekcji vivente rege i ogłosił amnestię, zaś Lubomirski, który się przed nim ukorzył, został przywrócony do łask, ale nie do urzędów. Zmarł na wygnaniu w 1667 roku.

MJT
wszelkie prawa zastrzeżone