Generał

31 marca 1892 r. w Szczercu niedaleko Lwowa przyszedł na świat Stanisław Maczek jeden z najwybitniejszych generałów XX wieku.

 Bez wątpienia był postacią wyjątkowego formatu. Z wykształcenia humanista (studiował filozofię i polonistykę), ostatecznie został zawodowym wojskowym i w mundurze spędził 33 lata życia. W wojnach „o niepodległość i granice” wykazał się pomysłowością i walecznością – był pierwszym oficerem WP awansowanym na wyższy stopień przez Naczelnego Wodza na polu bitwy. Dowodził pierwszymi polskimi formacjami pancerno-motorowymi (10. Brygadą Kawalerii i 1. Dywizją Pancerną), na czele których walczył w trzech kampaniach na terenie kilku krajów, od pierwszego do ostatniego dnia II wojny światowej. „W nagrodę” pozbawiono go obywatelstwa polskiego i na emigracyjny chleb zarabiać musiał jako sprzedawca i barman.

W 1910 roku S. Maczek ukończył gimnazjum w Drohobyczu i rozpoczął studia we Lwowie. Podczas studiów wstąpił do Związku Strzeleckiego (ZS), przyjmując pseudonim „Rozłucki”. To właśnie w ZS zdobywał podstawy wiedzy wojskowej, której kontynuacją był – już w armii austro-węgierskiej - roczny obowiązkowy kurs szkoły oficerów rezerwy. Działał także w stowarzyszeniu młodzieży akademickiej „Życie” oraz w tworzącym się wówczas polskim skautingu. Podczas I wojny światowej nie było mu dane walczyć w legionowym mundurze. Powołany został do armii austro-węgierskiej, w której spędził całą wojnę, walcząc na froncie włoskim. Brał również udział w wojnie polsko-ukraińskiej, a następnie polsko-bolszewickiej. Ten ponadsześcioletni okres spędzony w mundurze pokazał jego wielki talent dowódczy za sprawą którego Maczek znalazł trwałe miejsce w dziejach polskiego oręża. Cechy charakterystyczne jego stylu dowodzenia polegały na osiąganiu sukcesu przez manewr, oskrzydlenie przeciwnika, zaskoczenie i działania nieszablonowe, a także dawanie podwładnym osobistego przykładu. Za swoją postawę odznaczony został Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych. Wszystko to spowodowało, że S. Maczek zdecydował się zostać w wojsku w charakterze oficera służby stałej.

Pierwsze lata służby pokojowej spędził we Lwowie. W 1922 r. awansowany został na majora, w 1924 r. ukończył kurs doszkolenia w Wyższej Szkole Wojennej, uzyskując doskonałe opinie. W tym samym roku awansowany został na stopień podpułkownika, zaś w 1931 r. mianowany został pułkownikiem.

W październiku 1938 r. objął dowodzenie 10. Brygady Kawalerii (10. BK) pierwszej w WP jednostki zmotoryzowanej (od 1937 r.). O nominacji tej zadecydowały wielkie możliwości intelektualne i doświadczenie. Trzon jednostki stanowiły dwa pułki kawalerii zmotoryzowanej (24. pułk ułanów z Kraśnika i 10. pułk strzelców konnych z Łańcuta) oraz dywizjon rozpoznawczy i dywizjon przeciwpancerny stacjonujące w Rzeszowie. Podczas kampanii wrześniowej dowodzona przez płk. Maczka 10. BK walczyła w ramach Armii Kraków na trasie od Krakowa po Lwów (9 IX obrona Łańcuta). Dzięki swej skuteczności bojowej i dowódczym zdolnościom Maczka zyskała miano „Czarnej Brygady”. Jej dalsze działania to udział w kampanii francuskiej roku 1940, gdzie Maczek już jako generał dowodził Brygadą na terenie Szampanii.

W 1942 r. gen. Maczek minowany został dowódcą 1. Dywizji Pancernej, pierwszej tego typu jednostki w WP sformowanej w Wielkiej Brytanii na rozkaz Naczelnego Wodza W. Sikorskiego. W 1944 r. dywizja rozpoczęła działania bojowe w Normandii, kontynuując je na terenie Belgii i Holandii. Wiosną 1945 r. dywizja wkroczyła na ziemie niemieckie, kończąc swój szlak bojowy w bazie morskiej Wilhelmshaven. Po zakończeniu wojny gen. Maczek pozostał na emigracji, zmarł w Edynburgu 11 grudnia 1994 r.

Dla uczczenia pamięci o Stanisławie Maczku jego imię nadano nowej odmianie tulipana wyhodowanej przez John'a Ligthart'a. W uroczystości która odbyła się w Warszawie i w Bredzie 25 kwietnia 2013 r. wziął udział syn generała prof. Andrzej Maczek. 

Tulipan "Generał S.Maczek" ogrodzie łańcuckiego Zamku fot.arch