Urodziny Fleminżanki

 3 marca 1746 roku urodziła się w Warszawie Izabella (Elżbieta) Dorota z Flemingów Czartoryska. Właśnie mija 275. rocznica jej urodzin.

Izabela z Flemingów Czartoryska (1746-1835)

źródło: Muzeum- Zamek w Łańcucie

Izabela była jedynaczką. Jej ojciec, podskarbi wielki litewski Jerzy Detloff Flemming, pochodził z niemieckiej arystokracji osiadłej na Pomorzu. Choć przez całe życie brał czynny udział w polityce, był doradcą króla Augusta III Sasa, należał do stronnictwa Czartoryskich, nie nauczył się płynnie mówić po polsku. 

Matka Izabeli, Antonina z Czartoryskich zmarła wkrótce po porodzie. Ojciec ożenił się z siostrą matki, czyli Konstancją, lecz ta również zmarła, zaledwie dwa lata po ślubie. Zapracowany ojciec, nie przywiązywał wagi do wykształcenia jedynaczki, którą powierzył pod opiekę swej matce, Eleonorze z Waldsteinów Czartoryskiej. Na dworze babki w Wołczynie, jednak nie troszczono się o wykształcenie dziewczynki. Elżbieta poznała jedynie język francuski w stopniu podstawowym. Surowa i oschła babka uważała bowiem, iż młodej damie wystarczą wiadomości dotyczące prowadzenia domu. Jedyną bliską osobą w życiu samotnej Izabeli była jej guwernantka, Madame Petit, która w późniejszych latach stała się także guwernantką jej dzieci wychowywanych w Powązkach.

W wieku zaledwie 15 lat, 19 listopada 1761 roku, wydano ją za mąż za najlepszą partię w Polsce, czyli przystojnego, wykształconego i inteligentnego księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego. Książę Adam Kazimierz Czartoryski był bratem Izabelli z Czartoryskich Lubomirskiej, pani na Łańcucie. Silna więź jaka łączyła rodzeństwo, nie wpłynęła dobrze na stosunki między obiema kobietami. 

Starsza o dziesięć lat Lubomirska szczerze nie znosiła swej młodszej bratowej. Piękna Lubomirska była doskonale wykształcona, znała języki, interesowała się sztuką, polityką i kulturą oraz bywała na najlepszych dworach i salonach Europy. Była zupełnym przeciwieństwem młodziutkiej Księżnej Czartoryskiej. Z czasem obie panie zaczęły ze sobą konkurować na wielu polach, gdyż książę Czartoryski rozpoczął wszechstronną edukację małżonki zabierając ją w europejskie podróże. Ogromne przeobrażenie Fleminżanki na przestrzeni lat postawiło ją pośród najwybitniejszych kobiet swej epoki.

MJT