"Cyganie w Andaluzji"

Jan Potocki podczas jednej ze swych podróży po Hiszpanii zafascynował się jej egzotyką i mieszkańcami. Pobyt w tym kraju przyniósł mu wiele pozytywnych wrażeń. Oczarowały go wytwornie odziane i uczesane kobiety. W Kadyksie i Andaluzji, terenach będących swoistym tyglem kulturowym, gdzie splatały się ze sobą różnorodne tradycje doświadcza Potocki szoku kulturowego. Urzekła go niezwykle Cieśnina Gibraltarska, „Sądzę, że nigdzie na ziemi nie ma równie szybkiego przejścia między dwoma tak różnymi światami, a wrażenie, jakie to wywiera, wprost trudno opisać”. Szczególnie zainteresowali go Romowie andaluzyjscy. Świadczą o tym jego utwory literackie: „Rękopis znaleziony w Saragossie” oraz dwuaktowa parada „Cyganie w Andaluzji”, będąca parodią łzawej sielanki sentymentalnej, przedstawiającej miłość kochanków, śpiewy i tańce cygańskie. Potocki widział w Romach andaluzyjskich ucieleśnienie ideału życia w zgodzie z naturą oraz nieustannej podroży, tak bliskiej jego osobistym pasjom. Sztukę Les Bohemiens d' Andalousie Jan Potocki napisał  na prośbę księcia Henryka Pruskiego i wystawiona została po raz pierwszy 20 kwietnia 1794 roku na scenie teatru w Rheinsbergu.   

Królewski dwór nie skusi,

 gdy wolny namiot masz

            Romowie należą do ludów, których tradycja, kultura, język, normy moralne i etyczne były przekazywane ustnie z pokolenia na pokolenie. Ok. 1000 lat temu Romowie wyruszyli w drogę, by już nigdy nie powrócić do praojczyzny – Indii. Decyzja o opuszczeniu własnego „gniazda” naznaczyła ich los. Romowie przemierzając kontynenty taborami, stali się nieustannymi wędrowcami. Mimo tego, iż od stuleci są stałym elementem światowego „krajobrazu” etnicznego, ludzie niewiele o nich wiedzą. Przez wiele lat kultura romska pozostawała hermetyczna i tajemnicza, jednak w czasach otwarcia granic pomiędzy państwami należy również otworzyć granice międzyludzkie. Pierwszym  i  fundamentalnym

krokiem w kierunku dialogu kultur jest wzajemne ich poznanie. Międzynarodowy Dzień Romów to doskonała okazja, by zwrócić uwagę społeczeństwa na barwną i ciekawą historię tej grupy.

            8 kwietnia 1971 r. starszyzna Romów z wielu krajów spotkała się w Orpington, niedaleko Londynu, aby zamanifestować swoje istnienie jako naród romski na arenie międzynarodowej. Ustanowiono symbole, które umocniły ich tożsamość: hymn i flagę odzwierciedlającą tułaczkę pod niebieskim niebem, po zielonej ziemi, natomiast czerwone koło nasuwa na myśl koła wozów, w których często podróżowali i mieszkali Romowie. Oficjalnie zastąpiono słowo „Cygan” wyrazem „Rom”. Co ciekawe, Romowie z Andaluzji, w odróżnieniu od swych pobratymców w innych krajach, zaakceptowali nazwę „Cyganie” w odniesieniu do swojej nacji.

JS
fot. archiwum MZŁ
wszelkie prawa zastrzeżone