Konfederacja uczyniona w Łańcucie Miesiąca Stycznia 1656

Konfederacja Stanów Koronnych z Wojskiem Koronnym dla Majestatu J.K.Mości i Całości Rzeczypospolitej Podźwignienia uczyniona w Łańcucie Miesiąca Stycznia 1656

Łańcut w okresie potopu szwedzkiego był miejscem niezwykle ważnym ze względów politycznych  i militarnych. Ówczesnym właścicielem miasta był marszałek Wielki Koronny Jerzy Sebastian Lubomirski (1616-1667), syn Księcia Stanisława Lubomirskiego. Łańcut liczy w tym czasie 195 domostw i zamieszkały jest przez około 1518 mieszkańców.

W tym trudnym okresie dla Polski, Jerzy Sebastian Lubomirski, jako jeden z niewielu hetmanów nie złożył hołdu władcy szwedzkiemu Karolowi Gustawowi i nie dopuścił do obsadzenia zamku przez wojsko szwedzkie. Był też jednym z tych, którzy w tym  czasie dochowali wierności prawowitemu monarsze Janowi Kazimierzowi Wazie (1609-1672). Sytuacja polskiego króla była niezwykle trudna, musiał szukać schronienia poza granicami państwa i ostatecznie wyjechał na Śląsk.

Niezwykle istotnym jest fakt, że po odparciu ataku szwedzkiego na Klasztor na Jasnej Górze, w kraju podejmowane są próby tworzenia koalicji przeciwko Szwedom. W pierwszych dniach grudnia 1655 roku do Łańcuta przybywa ze swoją chorągwią  pułkownik Gabriel Wojniłłowicz, obrońca Krosna, powiadamia Jana Kazimierza o swoich sukcesach i oczekuje dalszych rozkazów.

Niedługo pojawia się i szansa na powrót władcy, wybucha powstanie antyszwedzkie, król wyrusza w podróż do Lwowa, pozostającego w rękach Polaków. Tym, który jako pierwszy miał go podjąć po powrocie do kraju jest Jerzy Sebastian Lubomirski, najpierw ma to miejsce na zamku w Starej Lubowli, a już w połowie stycznia 1656 roku w łańcuckiej twierdzy, w  jednej z najbezpieczniejszych fortec tych czasów.

To właśnie wtedy odbyło się na łańcuckim Zamku szereg narad wojennych z udziałem króla Jana Kazimierza i wysokich rangą dygnitarzy. Podjęto kwestię reorganizacji wojska, wystawiono wiele listów zaciężnych dzięki czemu stało się możliwym odbudowanie osłabionych jednostek wojskowych czy wreszcie zasilono nowymi żołnierzami regiment dragoński należący do jednostek Stefana Czarnieckiego.

20 stycznia 1656 w Łańcucie w obecności władcy zawiązano Konfederację Generalną, która skonsolidowała wolę oporu wojska wobec najeźdźców. Wśród sygnatariuszy byli biskup przemyski Andrzej Trzebicki, Hetman Wielki Koronny Stanisław Potocki, Hetman Polny Koronny Stanisław Lanckoroński, Marszałek Wielki Koronny Jerzy Sebastian Lubomirski oraz regimentarz Stanisław Czarniecki. Z chwilą uzupełnienia chorągwi licznymi ochotnikami Stefan Czarniecki wyruszył z Łańcuta 29 stycznia 1656  na wyprawę skierowaną przeciwko wojskom szwedzkim stacjonującym na Sandomierszczyźnie.

Skorzystaliśmy z artykułu Andrzeja Borcza, Znaczenie Łańcuta w latach „potopu” (1655-1660), „Historia. Pismo Młodych Historyków” Uniwersytet Jagielloński. 1997, R. 5, nr 2, s. 211-228

BL
wszelkie prawa zastrzeżone