Pierwszy Ordynat łańcucki

"Alfred I Potocki"
 Jan Tabiński

Alfred Wojciech Potocki I ordynat łańcucki, urodził się 2 marca 1786 roku w Paryżu, był synem słynnego podróżnika i pisarza, autora Rękopisu znalezionego w Saragossie Jana Potockiego i Julii z Lubomirskich.

 Po przedwczesnej śmierci matki w roku 1794, formalną opiekę nad chłopcami Alfredem i jego młodszym bratem Arturem (1787) objął dziad Józef Potocki, ale faktycznie sprawowała ją  matka Julii, Izabella z Czartoryskich Lubomirska. Kontakty z ojcem ograniczały się do wymiany listów, w których Jan prawdziwym ojcem synów nazywał Księżnę Marszałkową. Oni sami zaś zwracali się do niej "Maman".

Potoccy odebrali typowe dla swej sfery wykształcenie, uczyli się w Genewie i w Wiedniu gdzie również rozpoczęli karierę dworską i wojskową w służbie cesarza, przerwaną wstąpieniem do Wojsk Księstwa Warszawskiego. W czerwcu 1812 roku Alfred, podobnie jak wcześniej Artur zostaje adiutantem księcia Józefa Poniatowskiego, bierze udział w bitwie pod Borodino i ranny pod Czirikowem 29 września 1812 roku dostaje się do niewoli. 

Z dwuletniego zesłania w Wiatce został uwolniony dzięki wstawiennictwu rodziny Potockich z Tulczyna. Za udział w kampanii Napoleońskiej odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej.

Po śmierci Izabelli z Czartoryskich Lubomirskiej w roku 1816 bracia Potoccy zostali właścicielami znacznej części jej dóbr, w tym Łańcuta, gdzie Alfred zamieszkał ze swoją rodziną - żoną Józefiną Marią Czartoryską z Korca i dziećmi Arturem (1815) Julią (1818) Zofią (1820) i Alfredem (1822).

Do roku 1822 bracia wspólnie zarządzali majątkiem, ostatecznie jednak dokonali podziału dóbr,  tworząc w ten sposób dwie nowe linie rodu Potockich - łańcucką - Alfred i krzeszowicką - Artur. Do końca życia łączyły ich bardzo silne więzi. Jedyny żyjący syn Artura - Adam Potocki, wychowywał się do 7 roku życia w Łańcucie.

Wiek XIX niósł ze sobą znaczne zmiany gospodarcze, Potocki był nimi głęboko zainteresowany, już w latach dwudziestych podjął starania o utworzeniu fideikomisu rodzinnego zabezpieczającego dobra przed rozdrobnieniem, ostatecznie ordynacja łańcucka została utworzona w roku 1830.

W tym czasie nastąpił szybki rozwój majątku, zmiany objęły rolnictwo i przemysł. Stare zakłady zostały unowocześnione, obok nich powstawały nowe - cukrownie, fabryczki sukna, tartaki, garbarnie, browar. Alfred nie tylko sprowadził do Łańcuta nowoczesne urządzenia, ale sam również je projektował. Wspierał okoliczne majątki, przyjmował praktykantów szkół rolniczych, finansował "Tygodnik Rolniczy i Przemysłowy". W dobrach Potockiego trwał ożywiony ruch budowlany, pomiędzy 1823 a 1844 zostało wzniesionych około 100, w większości gospodarczych budynków. Wspierał też finansowo miasto po wielkim pożarze 1820 roku.

Zmiany zachodziły również w Zamku. Alfred, kontynuując dzieło babki Izabelli Lubomirskiej, upiększał go i unowocześnił. Powstał nowy wodociąg,  założony został nowoczesny meisnerowski system ogrzewania centralnego ciepłym powietrzem /zastosowany min. w wiedeńskim Hofburgu/. 

W latach 1832-35 trwały prace przy zakładaniu we wnętrzach zamkowych posadzek, wykonanych z różnorodnych gatunków drewna, układanych we wzory geometryczno-roślinne. Ich wykonawcą i autorem był Ciążyński, do części z nich projekty wykonał Karol Chodziński.

W Łańcucie Potoccy organizowali uroczyste zjazdy rodzinne, przedstawienia teatralne, polowania i wyścigi konne. Ożywione życie towarzyskie w łańcuckim Zamku osłabło po przedwczesnej śmierci starszego syna - Artura w roku 1834.

 Życie rodziny Potockich toczyło się pomiędzy Łańcutem, Krakowem i Wiedniem, gdzie Alfred sprawował funkcje szambelana, ochmistrza, marszałka Galicji.

Zmarł w Łańcucie 150 lat temu - 23 grudnia 1862 roku. EKŁ