Hej, kolęda, kolęda…

Początki tej niezwykłej pieśni sięgają średniowiecza, a dokładniej wieku XIV. Kiedy to ściśle związana była z Jasełkami św. Franciszka, zwłaszcza z momentem podczas inscenizacji, gdy postać Jezusa w żłobie kołysano w takt śpiewanej melodii. 

W wieku XIV i XV istniała tradycja ustnego przekazywania kolęd i pastorałek. Równolegle spisywano je odręcznie, jednak bez zapisu nutowego, a jedynie z uwagami dot. melodii i interpretowano je „ma notę własną”. Czerpano z popularnych melodii poloneza, mazura, oberka muzyki góralskiej i zbójeckich przyśpiewek, a także tańców dworskich  menueta i gawota.

W XVI w. pojawiły się już kolędy i pastorałki drukowane z zapisem nutowym. Tu trzeba wyjaśnić różnice między kolędą a pastorałką. Pierwsza jest pieśnią o tematyce bożonarodzeniowej,  czerpiącą z Pisma Świętego. Pastorałka również opowiada o Narodzeniu Pańskim, ale sięga do Apokryfów oraz opowiastek ludowych. Współczesnym piosenkom o tematyce świątecznej bliżej jest do pastorałek właśnie. 

Z upływem lat w tekstach „przemycano” również opisy ważnych, przełomowych wydarzeń obyczajowych i historycznych. To dlatego w naszym kraju kolęda odgrywała w świadomości społecznej tak ważką rolę.Nikt nie ma wątpliwości, że jest to wyjątkowa pieśń, gdyż jak żaden inny utwór muzyczny łączy ludzi z najodleglejszych zakątków Polski oraz ludzi różnych stanów i profesji. Oddaje to co majestatyczne, ale czerpie z mądrości ludowej. Jest modlitwą ludu prostego i inspiracją poetów.

Niezwykle wyjątkowy opis roli kolędy jako symbolu, który łączy nas Polaków jako naród przytacza w swojej książce pt. „Polska Wigilia” Hanna Szymanderska. Zdarzenie to miało miejsce w czasie I wojny światowej w wigilię 1915r. „..wieczorem z okopów francuskich odezwały się tony kolędy polskiej. Śpiewali ją polscy ochotnicy w wojsku francuskim. Po pewnym czasie odezwała się ta sama kolęda w okopach niemieckich śpiewana przez polskich żołnierzy zmuszonych służyć w armii niemieckiej. Tej nocy ci „wrogowie” nie strzelali do siebie…”