Izabella a Mokotów

Na niezbyt rozległym terenie przylegającym do drogi królewskiej z Wilanowa do Warszawy powstał dla Izabelli i Stanisława Lubomirskich  piękny Mokotów. Inspiracją literacką do jego utworzenai było dzieło JJ.Rousseau Nowa Heloiza

 Projekt powierzyli Lubomirscy Efraimowi Schroeger'owi, architektowi, który pracował dla króla i Czartoryskich, a następnie Sz.B.Zugowi. Niewielki klasycyzujący pałac, został wspaniale, "bajecznie" urządzony, czemu dawali wyraz poeci i odwiedzający księżnę Marszałkową 11 maja 1781 r. pruski dyplomata Lehndorff. Założony został folwark i wyznaczone szpalerami regularne ogrody, z cienistymi, obsadzonymi bluszczem ścieżkami tzw. "chłodnikami".  W dolnej części aleje stopniowo przechodziły w łąki i pola uprawne. Na całym terenie wznoszono liczne budowle  - domki, zajazdy, drwalnie, kuchnie, pasieczki, rybarczarnie.
Taka ozdobę, w jednym roku prawie,
Dobrze rozległej zrobiła Warszawie W pięknym mieszkaniu swego Mokotowa Idąca z Książąt, KSIĘŻNA MARSZAŁKOWA By od wielkiego stroniąc zgiełku świata(...) Pory zażywać spokojniejszej czasem.
* Zbudowana została też oranżeria, cieplarnia i wieża z zegarem, a w niej gołębnik. Malownicze położenie, otwarte na nadrzeczne łąki, zamknięte z jednej strony zielenią Łazienek, a z drugiej strony widokiem na park wilanowski dopełniało całości. W tworzeniu założenia Izabellę wspierał finansowo ojciec August Czartoryski wypłacając na "fabrykę" w Mokotowie już w 1779 r. 10 389 zł i 19 i 1/2 gr.


Miejsce budziło spore zainteresowanie, dlatego po wykupieniu specjalnych biletów mokotowskich, przy obecności burgrabiego, udostępniane było dla  zwiedzających.
Przy drugim trakcie dolnym zamek spustoszały, 
Umyślnie tak zrobiony, porządny zaś cały, 
Blisko kanał głęboki, przezeń baty płyną

 Goście mogli zobaczyć między innymi pawilon na kształt ruin zameczku, z salonem na piętrze i mleczarnią na parterze, obórkę na 6 krów również w kształcie ruinki.
Na zlecenie Izabelli prowadzono intensywne prace, budując coraz to nowe świątynie, groty, namioty i domki,  nieustanie starając się by Mokotów był miejscem najprzyjemniejszym.

W 1794 roku tereny Mokotowa zostały zajęte początkowo przez wojska Kościuszki, a następnie Suworowa i w wyniku działań wojennych  spustoszone. Mimo licznych starań Izabelli Lubomirskiej, miejsce miłe jej sercu nigdy nie wróciło do dawnej świetności.
baty - łodzie
skorzystaliśmy B.Majewska Maszkowska Mecenat artystyczny Izabelli z Czartoryskich Lubomirskiej 1736-1816, Warszawa 1976 
fragm obrazów Gottliba Schiffnera (1755-1795) Grobowiec J.J.Rousseau oraz Stado odpoczywające na pastwisku, zbiory MZŁ

*vK.Skrzetuski, Mokotów

Komentarze

Popularne posty