HISTORIA JEDNEGO OBIEKTU- AMPLA –ŚWIATŁO UKRYTE W KAMIENIU

Lampa to urządzenie świecące, składające się ze źródła światła, jego obudowy i elementów umożliwiających podłączenie jej wraz ze źródłem do obwodu elektrycznego. Ma ona za zadanie umożliwiać widzenie i ułatwiać funkcjonowanie ludzi we wnętrzach. Lampy zastępują światło dzienne lub uzupełniają je, często pełnią role symboliczne, informacyjne, dekoracyjne czy budują nastrój.

Najpierw światło pojawiło się we wnętrzach pod postacią ogniska, paleniska oraz kominka. Całe rodziny skupiały się w jego kręgu, stało się symbolem życia i otaczano je szczególnym kultem. Wreszcie pojawiło się łuczywo, pochodnia która była jedną z jego form, latarnie na zewnątrz, świece oraz lampy olejne we wnętrzach.

Wraz z ewolucją źródła światła, ewaluowała jego oprawa od trzymadła, uchwytów pochodni, form kamiennych czy ceramicznych, metalowych naczyń, figurek.

Lampy zawieszane posiadali już w starożytności Etruskowie oraz Grecy, zaś to Rzymianie nadali im formę Ampli.

Ampla z języka łacińskiego ampulla oznacza naczynie. Zatem ample to lampy wiszące z kloszem w postaci płytkiej misy, nawiązującej kształtem do naczyń, zaś materiał, którego używano do ich wykonania to alabaster, porcelana a niekiedy szkło. Alabaster jako skała mineralna, zawiera w swej strukturze wodę krystaliczną, która przyczynia się do jej unikalnej przejrzystości, zaś lampy z nich powstałe dają światło jedyne swoim rodzaju - ciepłe, nastrojowe i niezwykle przejrzyste. Wielu uważa, że alabaster to światło zamknięte w kamieniu.

Łańcucka Ampla zawieszona jest w Salonie Kolumnowym i już w XIX wieku oświetlała pomieszczenie  w którym dziś znajduje się jeden z najcenniejszych eksponatów w zbiorach Muzeum posąg Henryka Lubomirskiego jako Amora, dłuta Antono Canovy.

Misa ozdobiona jest u góry motywem meandra, a u dołu dużymi liśćmi ułożonymi promieniście. W jej górnej części umocowano trzy głowy kozłów, z których poprowadzono łańcuchy mocujące. Zwieńczeniem ampli jest palmowa rozeta, zakończona maszkaronem. Ornamenty wykonano z brązu złoconego.

Wewnątrz misy znajdują się żarówki, które umieszczono w czasie ostatniej przebudowy i modernizacji Zamku przeprowadzonej za czasów Elżbiety i Romana Potockich, wtedy to obok wielu innych udogodnień zmodyfikowano i oświetlenie.

 Żarówka elektryczna wynaleziona równolegle przez Eddisona i Swana została zademonstrowana w 1879 roku, jako źródło światła, stosowana powszechnie była od 1882 roku, a zwłaszcza od momentu zastąpienia w żarówkach włókna węglowego, spiralą z osmu lub tantalu i drucikami z wolframu.

Dziś szlachetnie oprawiona Ampla, wprowadza do łańcuckiego wnętrza nastrój pełen tajemnic, nastrój zamknięty w kamieniu.

 

Skorzystaliśmy z Natalii Sokół Historia rozwoju lamp i opraw oświetleniowych, służących do oświetlania wnętrz mieszkalnych, część 1.