Boże Ciało

Pod baldachimem z gorącej mgły i złota

Słoneczna monstrancja rzęsiście migota    

                          T.Makowiecki Na dzień Bożego Ciała

 Święto Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa to święto ruchome i obchodzone jest w jedenasty dzień po Zielonych Świątkach, niezwykle uroczyście. Ustanowiono je w 1264 roku a zatwierdzono w 1314. Miało ono za zadanie przybliżyć wiernym kościoła zagadnienie Chrystusa w Eucharystii i po raz pierwszy obchodzono je w początkach XIV w, podobnie jak  pierwszy opis procesji dotyczy katedry Płockiej. Już pod koniec XIV wieku w procesjach uczestniczyło nawet do 10 000 tyś. osób np. w Wilnie.

Na tę wyjątkową uroczystość buduje się cztery ołtarze, ubrane kwiatami czy młodymi brzózkami, mieszkańcy miasteczek i wiosek zaś dekorują swoje domy.  Przy każdym z ołtarzy, zatrzymuje się ksiądz z Najświętszym Sakramentem, który odczytuję Ewangelię, czuć zapach kadzidła. Podczas oktawy Bożego Ciała procesje obywają się wokół kościoła. W przeszłości przy każdym z ołtarzy odgrywano sceny biblijne, śpiewano pieśni czy deklamowano wiersze. Jak pisze Hanna Szymanderska wpływ na charakter procesji miały  uroczyste pochody, wjazdy czy parady magnatów. W procesji udział brała nie tylko ludność ale i przedstawiciele wszystkich stanów, bractw cechowych, wojsko, dostojnicy a nawet sam władca. Jeden z opisów krakowskich procesji został przedstawiony przez Cypriana Kamila Norwida, a było to w 1842 r. zatrzymali się przed ołtarzem ustrojonym w zieloność, kotły ustały, zewsząd cisza, pięćdziesiąt chorągwi kościelnych i cechowych na podobieństwo masztów pochyla się ku ziemi i lud jak fala niżej, a całe miasto głuche.

Bardzo często procesjom towarzyszyły akcenty polityczne, kiedy to po wielkich zwycięstwach, bitwach wśród uczestników byli hetmani, zaś podczas rozbiorów procesje stały się pretekstem do manifestacji patriotycznych.

Uroczystość Bożego Ciała w Spale 1935
fot. Witold Pikiel (1892-1943)
Fragmen,t uroczystości celebrowanej przez ks. Jana Humpolę (pod baldachimem). Widoczni m.in. prezydent Ignacy Mościcki  pułkownik Jan Głogowski , adiutanci prezydenta Mościckiego: kapitan Józef Hartman (na prawo za prezydentem), kapitan Zygmunt Gużewski (na lewo za prezydentem).
źródło: polona.pl

Po powrocie do domu domownicy zasiadali do uroczystego obiadu, podczas, którego pojawiały się obowiązkowo czerwcowe przysmaki: szparagi, rabarbar czy truskawki.

Często po procesji widzimy jak ludzie zrywają po gałązce "zielonego", które zdobi polowe ołtarze. Wierzono w jego magiczną siłę, kładziono je pod strzechy, używano do zabiegów leczniczych czy gospodarskich, w celu ochrony przed pożarem, chorobą czy szkodnikami.

 W ludowej tradycji Boże Ciało, było ważnym dniem z powodu praktyk magicznych, był to dzień wolny od prac polowych, nie prano bielizny kijami by nie ściągnąć na wieś piorunów, nie sadzo też kapusty, gdyż nigdy by nie obrodziła.

Symbolem Bożego Ciała jest chleb, który był uważany za najświętsze pożywienie. Nie wolno go było dotykać brudną ręka, jeść z nakrytą głową, nigdy nie wyrzucano okruchów. Według wierzeń bochenka chleba nie powinno odwracać się do góry dnem, ani w niego stukać nożem, a gdyby przypadkiem go upuszczono podejmowano go na nowo całując.

Jeśli chcecie uświetnić tegoroczne obchody polecamy Wam

Truskawkową sałatkę z selerem

2-3 łodygi  selera, 250g truskawek, 150 g szynki konserwowej, 150 g żółtego sera (cheddar, edamski), 2-3 łyżki posiekanych orzechów laskowych, sól i pieprz

Sos:1 kubeczek naturalnego jogurtu, 2-3 łyżki gęstego majonezu, 1 łyżka soku z cytryny, 1 łyżeczka ostrej musztardy, sól, pieprz, szczypta cukru, 2 łyżki posiekanego koperku

Wszystko mieszamy i chłodzimy, posypujemy mielonymi orzechami

Skorzystaliśmy z Hanna Szymanderska  Polskie Tradycje Świąteczne, Warszawa 2003