Niezwykła historia .... bielizny

Bielizna w swojej współczesnej formie weszła w powszechne użycie kilkadziesiąt lat temu, damska pojawiła się w I połowie XIX wieku, długo przed tą noszoną przez mężczyzn. Miała ona osłaniać najbardziej intymne części ludzkiego ciała.

Jeszcze w starożytności, pod chiton zakładano inną lekką tunikę oraz pasy osłaniające piersi i brzuch, nie zasłaniano łona, ponieważ szaty czyniły to w sposób wystarczający. Biustonosz pojawił się pierwszy raz w Attyce (starożytnej Grecji), początkowo nie podtrzymywał on biustu, lecz zmniejszał go, w celu współgrania z kobiecymi cnotami. Chcąc znaleźć kandydata na męża kobiety mocno bandażowały piersi.  Noszono także halkę lub spód spódnicy –sięgającą stóp.

Pod koniec średniowiecza pojawił się gorset, zaś jedyną dolną częścią bielizny był pas cnoty. Uważano, że garderoba zakrywająca miejsca intymne wzbudza pożądanie.

Renesansowa moda nawiązująca do stylu hiszpańskiego ignoruje opiewany wcześniej biust. Fiszbinowe rusztowania na pewien czas ustępują baskinom, staniki są wydekoltowane, bez rękawów, mocno sznurowane, szyte ze sztywnego, wzmocnionego płótna. Za ich sprawą górna część ciała nabiera kształtu stożka. Na nich opiera się verdugado ( stelaż stosowany w stroju kobiecym). Jest on ukryty pod suknią, wykonany ze sztywnych materiałów np. nakrochmalonego płótna w które wszywa się metal, drewno i fiszbiny.

Aby nie narażać na ranienie bioder, gorset ściskając klatkę piersiową, rozszerzał się od talii w ogon raka i był watowany by podtrzymać falbany spódnic nakładanych na verdugado. W XVII wieku otwarty stanik już nie tak sztywny, przechodził w dwustronny stelaż. W czasach Ludwika XV i Ludwika XVI stelaże okrywała wyszywana jedwabiem lub złotem tkanina. Mocowano ją do gorsetu z fiszbinami, widocznego w głębokim, trójkątnym dekolcie sukni. Kiedy matki zdecydowały się karmić dzieci, w gorsecie pojawiło się okienko na pierś. Nawet ciąża nie zwalniała od noszenia gorsetu, wyposażonego w cztery sznurówki służące do jego regulacji. Gorset był często przyczyną poronień, uszkodzeń stawu biodrowego czy chorób żołądka.

Podwiązki służące do podtrzymywania pończoch, początkowo sięgały kolana i pojawiły się wraz z pierwszymi pończochami. Używali ich zarówno mężczyźni jak i kobiety.

damski stanik i majtki spinane razem, 
płótno, koronka, XX w., 
z kolekcji Muzeum-Zamek w Łańcucie

W okresie renesansu zdobiono je koronkami, zaś w XVII wieku szyto je z wzorzystych tkanin lub haftowano i zapinano na pętelkę, pod koniec XIX wieku, kiedy pojawił się kauczuk pojawiły się gumowe pasy wyposażone w klamerki.

Wynalazcą stanika jest paryska gorseciarka Cadoll (1889r.), przecinając sięgający pach gorset, uwolniła kobiecą przeponę. Górna część przypominała kaftanik i przez kilka lat pozostała przywiązana na plecach do paska gorsetu. W roku 1912 kiedy pojawił się prototyp dzisiejszego biustonosza, wykonany jedwabiu i bawełny, ta część bielizny została oderwana. W 1935 firma Warner rozpoczęła produkcję miseczek od A do D, odpowiednio obwód bielizny wynosił od 75 do 120 cm.

Dwórki Katarzyny Medycejskiej wsiadając na konia, były zmuszone wysoko unosić nogi, odsłaniając tym samym części intymne, toteż królowa nakazała im noszenie kalesonów, które nazwano pasem na pośladki, niestety po jej śmierci garderoba ta poszła w zapomnienie.

W XVII wieku powróciła do łask, nosiły ją tancerki opery, zaś panie domu pilnowały by służące nie przestępowały bez nich do prac domowych. W okresie dyrektoriatu noszono bieliznę z muślinu w kolorze cielistym, za konsulatu i cesarstwa modne stały się grube jedwabie, satyna i aksamity. Zimą zakładano kaszmiry i wełniany ryps.

Od 1807 roku dziewczęta uczące się na pensjach wzorem angielek musiały zakładać pantalony, które były wymagane podczas lekcji tańca oraz ćwiczeń fizycznych.

Skorzystaliśmy z Historii Ubiorów, Marii Gutkowskiej-Rychlewskiej